آداب عطسه و آروغ و آب دهان انداختن

از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم منقول است که چون کسى عطسه کند او را دعا کنید اگر چه دریا در میان فاصله باشد.

در حدیث صحیح از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول است که دهن درّه از شیطان است و عطسه از جانب خداوند عالمیان است .

در حدیث دیگر منقول است که حق تعالى را نعمت هاى بسیار بر بنده هست در
هنگام صحّت بدن و سلامتى اعضا و جوارح و بنده فراموش ‍ مى کند که خدا را بر
آن نعمت ها شکر کند پس به این سبب خدا امر مى فرماید بادی را که در بدنش
جولان مى کند و از بینیش بیرون مى آید پس از این جهت مقرّر کرده اند که در
این حال خدا را حمد کند که این حمد تلافى شکر آن نعمت ها باشد که فراموش
کرده است .

حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام فرمود که نیکو چیزی است عطسه نفع مى رساند به بدن و خدا را به یاد مى آورد.

در حدیث حسن از آن حضرت منقول است که چون کسى عطسه کند بگوید
اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَصَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ
وَاَهْلِ بَیْتِهِ.

در حدیث حسن دیگر فرمود که چون کسى عطسه کند بگوید اَلْحَمْدُلِلّهِ
لاشَریکَ لَهُ و دیگران به او بگویند یَرْحَمُکَ اللّهُ و او در جواب بگوید
یَغْفِرُاللّهُ لَکَ وَلَنا.

از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که طفل نابالغى نزد حضرت رسول صلّى
اللّه علیه وآله وسلّم عطسه کرد و گفت اَلْحَمْدُللّه حضرت به او فرمود
بارَکَ اللّهُ فِیکَ.

در حدیث دیگر منقول است که حضرت صادق علیه السّلام عطسه کردند پس فرمودند
اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ پس انگشت را بر بینى گذاشتند و گفتند
رَغَمَ اَنْفى لِلّهِ رَغْما داخِرا.

از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که هر که بعد از عطسه بگوید
اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ عَلى کُلِّ حالٍ ، درد گوش ‍ و درد
دندان نیاید و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است هر که عطسه کسى را
بشنود حمد الهى کند و صلوات بر محمّد و اهل بیتش ‍ بفرستد درد چشم و درد
دندان به او نرسد و فرمود که این را بگو اگر چه دریا در میان تو و او فاصله
باشد.

در حدیث دیگر فرمود براى رفع درد دندان و درد گوش که چون کسى عطسه کند حمد خدا بکند.

در حدیث دیگر منقول است که ترسائى عطسه کرد آن حضرت به او گفتند یرحمک اللّه .

در حدیث دیگر از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم منقول است که چون
مسلمانى عطسه کند و ساکت بماند از براى علّتى ملائکه از جانب او مى گویند
اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ و اگر او بگوید اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ
الْعالْمینَ ملائکه مى گوید یَغْفِرُاللّهُ لَکَ و فرمود که عطسه کردن
بیمار علامت عافیت او است و راحت بدن است .

از حضرت صادق علیه السّلام منقول است : عطسه نفع مى بخشد به بدن مادامی که
زیاده از سه مرتبه نشود و چون زیاده از سه شود درد و بیماری است .

در حدیث دیگر فرمود که هر که عطسه کند و دست را بر روى بینى گذارد و بگوید
اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ کَثیرا کَماهُوَ اَهْلُهُ وَصَلَّى
اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ وَآلِهِ وَسَلَّمَ از سوراخ بینى او مرغى
بیرون آید از ملخ کوچک تر و از مگس بزرگ تر تا برود به زیر عرش استغفار
کند براى او تا روز قیامت .

در حدیث دیگر فرمود که کسی که عطسه کند تا هفت روز از مردن ایمن است .

از حضرت رسول صلّى اللّه علیه وآله وسلّم در چند روایت منقول است که (کسی
که سخنی می گوید و) عطسه بین او واقع شود علامت راستى آن سخن است .

از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام منقول است که عطسه را تا سه مرتبه دعا بگو و چون زیاده از سه شود او را واگذار.

در روایت دیگر منقول است که چون کسى عطسه کند سزاوار آن است که انگشت شهادت
بر روى بینى گذارد و بگوید اَلْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّى
اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطّاهِرینَ رَغَمَ اَنْفى لِلّهِ رَغْما
دخِرا صاغِرا غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَلا مُسْتَحْسِرٍ و هرگاه دیگرى عطسه
کند تا سه مرتبه بگوید یَرْحَمُکَ اللّهُ و چون زیاده شود بگوید شفاکَ
اللّهُ، و چون مرد مؤمن عطسه کند بگوید یَرْحَمْکَ اللّهُ و اگر زن باشد
بگوید عافاک اللّهُ و اگر طفل باشد بگوید زَرَعَکَ اللّهُ و اگر بیمار باشد
بگوید شَفاکَ اللّهُ و اگر کافر ذمى باشد بگوید هَداکَ اللّهُ و اگر
پیغمبر یا امام باشد بگوید صَلَّى اللّهُ عَلَیْکَ و در جواب بگویند
یَغْفِرُاللّهُ لَنا وَلَکَمُ.

از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که بسیار عطسه کردن ایمن مى گرداند
پنج درد را : اوّل خوره، دویم لقوه، سیم نزول آب در چشم، چهارم صلابت و
خشونت پرهاى بینى و پنجم بیرون آمدن مو در پشم و اگر خواهى که کم شود عطسه
روغن مرزنگوش در بینى بچکان به قدر یک دانه. راوى گفت که پنج روز چکانیدم
برطرف شد.

از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام منقول است که هر که در بیت الخلاء
عطسه کند حمد الهى را در خاطر خود بگذراند و محتمل است که مراد آهسته گفتن
باشد.

از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که چون کسی عطسه کند به او
بگو یَرْحَمَکُمُ اللّهُ و او در جواب بگوید یغْفِرُاللّهُ لَکُمْ وَ
یَرْحَمَکُمْ.

از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول است که صلوات بر حضرت رسول صلى الله
علیه و آله و سلّم واجب است نزد عطسه کردن و نزد کشتن حیوانات .

در حدیث معتبر از حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلّم منقول است که کسی
که آروق زند به جانب آسمان بلند نکند و فرمود که آروق نعمت خدا است بعد از
آن حمد الهى بکنید.

از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که مؤمن آب دهان را به جانب قبله نیندازد و اگر از روى فراموشى بیندازد استغفار بکند.

در حدیث حسن از حضرت صادق علیه السلاتم منقول است که هرگاه کسى در نماز عطسه کند اَلْحَمدُلِلّهِ بگوید.

در حدیث دیگر فرمود که اگر بشنوى که کسى عطسه کند و تو در نماز باشى بگو
اَلْحَمْدُلِلّهِ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اگرچه
در میان شخص که عطسه کرده است دریا باشد.

حلیه المتّقین - علاّمه محمّد باقر مجلسی رحمه الله